In gesprek met Onno van Gelder jr.

OOSTENDE - Op 21 mei jl. verscheen ‘Escapades’, de nieuwste bundel van auteur en acteur Onno van Gelder bij Uitgeverij Ambilicious. Van Gelder is enerzijds bekend als acteur, anderzijds als auteur. In die laatste rol ligt zijn kracht vooral in de korte verhalen en novelles.


Onno van Gelder vindt zijn inspiratie veelal wandelend langs de kustlijn, vandaar dat dát ook de plek was waar ik met hem afsprak nadat hij instemde met mijn interviewverzoek.

Wanneer Onno zijn talenten bundelt en gaat voorlezen uit zijn eigen werk, hangt het publiek aan zijn lippen. Aangezien het acteerwerk er eerder was dan het auteurswerk, liep hij bij het uitbrengen van zijn eerste boek, tegen wat scepsis aan. Veel mensen hebben in zo’n geval namelijk geen al te hoge verwachtingen en denken dan al snel aan een niemendalletje of een kookboek. Niets is bij deze man echter minder waar. Zijn novelles zijn pure kunstwerkjes. Hij schildert als het ware met woorden en dan hoeft het niet eens over verheven onderwerpen te gaan, maar de wijze waarop Onno van Gelder de woorden in een setting plaatst is al een genoegen op zich.

Escapades is opnieuw een wonderschone bundel. De vier verhalen in de bundel staan allen in het teken van de liefde in verschillende hoedanigheden. Een bundel bovendien waarin alles lijkt te kloppen. Niet alleen de inhoud is uiterst fraai, maar ook aan de buitenkant van dit bijzondere kleinood is uiterste zorg besteed. Onno heeft daar verregaande invloed op. Ik vraag hem of hij zichzelf als een perfectionist beschouwt.

Onno: “Dankjewel voor het compliment. Ik denk inderdaad dat je wel kan zeggen dat ik een perfectionist ben. In veel trouwens want ik probeer telkens binnen mijn eigen grenzen mezelf zover mogelijk te drijven. Wat ik gaandeweg leer, onthoud ik en probeer dat een volgende keer zeker te integreren.

Ik heb heel vaak een duidelijk beeld voor ogen van wat ik wil. Het gaat dan overigens niet om grillen en ik probeer ook goed aan mijn uitgever uit te leggen waarom ik iets wil. Alles wat ik vraag heeft een reden en een doel. Ik krijg gelukkig veel vertrouwen van mijn uitgeverij op dat gebied. Het is een mooie samenwerking. Ik leg mijn visie voor en zij geven raad over de technische aspecten. Vaak ook is er kruisbestuiving en dan wordt er beslist.”

Botanisch aquarellist, Hilde Orye, maakte een aantal schitterende tekeningen voor deze nieuwe bundel. Aangezien de combinatie tussen tekst en illustraties/cover zó treffend zijn in deze bundel, vraag ik Onno of deze samenwerking een vervolg gaat krijgen en hoe de samenwerking is ontstaan.

“Dit is niet de eerste keer dat ik met een kunstenaar samenwerk voor de illustraties in mijn boeken of de cover. De samenwerkingen, die tot nu toe allemaal heel goed zijn verlopen, kunnen een vervolg krijgen, maar dat is niet altijd zeker. Ik vind het belangrijk dat de sfeer, stijl en het genre van de kunstenaar passen bij het onderwerp/thema van mijn boek.

In ‘Escapades’ gaat het voornamelijk over de liefde en daar horen voor mijn gevoel bloemen bij. Het Victoriaanse tijdperk was een preuts tijdperk. Men kon of mocht niet altijd zeggen wat men voelde dus gaf men boeketten met speciaal uitgekozen bloemen. Er bestonden heuse bloemenwoordenboeken waarin de symboliek van veel bloemen terug te vinden was. Ook de kleur van de bloem was van belang. In ‘Escapades’ grijp ik voor een deel terug op die taal die men de floriografie noemt. Je hoeft echter die taal niet te beheersen, je kan mijn verhalen perfect lezen en begrijpen zoals ze geschreven zijn. In een addendum heb ik wel de betekenis toegevoegd om toch dat beetje extra aan het boek te geven. Ik wilde ook deze vergeten gewoonte delen met mijn lezers. Misschien sturen zij zelfs wel een boeket met een boodschap naar een speciaal iemand..

De samenwerking met Hilde Orye is raar maar waar op Instagram ontstaan door de hashtag ‘illustratie’. Zo leerde ik het werk van Hilde kennen, zag haar prachtige aquarellen van planten en fruit. Ik wou in ‘Escapades’ op het einde van ieder verhaal absoluut een arabesk (nostalgie alweer naar de oude boeken met vaak fraaie versieringen) met daarin een belangrijke bloem uit het verhaal verwerkt zien. Ik heb Hilde een chatbericht gestuurd met de vraag of ze dat voor mij kon maken. Meteen volgde ook het idee voor een cover en de tekeningen.”

Onno mocht al menig onderscheiding in ontvangst nemen. Zowel voor acteerwerk als voor zijn geschreven prestaties. Ik vraag welke van deze prijzen voor hem het meest betekent en … welke prijs hij ooit heel graag zou winnen. “Goh, eigenlijk heb ik nog nooit stilgestaan bij welke prijs ik nog zou willen winnen. Je overvalt me. Welke gekregen prijs voor mij het meeste betekent? Eigenlijk zijn ze allemaal evenwaardig. Een prijs is een waardering voor wat je doet. Iedere waardering, groot of klein, lokaal of nationaal doet deugd, is belangrijk. Een team van juryleden heeft zich tenslotte een tijd in jouw werk verdiept. Ze hadden er ook een ander kunnen uitpikken.”

Een tweetal van van Onno’s verhalen uit zijn vorige bundel ‘Passages’ –te weten ‘Marcel’ en ‘JeanFrançois’- liggen ten grondslag aan een kortfilm van regisseur Josse de Maesschalck. Onno werkt zelf ook mee aan de film. Staan er meer van dergelijke projecten op stapel?

“Josse raakte inderdaad geïnspireerd door die verhalen uit mijn eerste bundel. Hij schreef een eerste ruw scenario, een verhaal dat eigenlijk begint daar waar dat van mij eindigt. Marcel is in de film het hoofdpersonage, niet de oude dame die door een geur aan haar Marcel herinnerd wordt. Toen ik die versie las was ik direct enthousiast en enorm gevleid. Zo snel na het verschijnen van je eerste boek is dat wel een opsteker.

Josse vroeg mij ook om mee te werken als co-scenarist. Het verfilmen laat ik vervolgens volledig aan hem over. Als alles goed gaat, draaien we tijdens de komende winter omdat hij de sfeer en het jaargetijde van Jean-Francois wil weergeven. Ik zei ‘we’ want ik mag een kleine rol vertolken.

Voorlopig staan er geen andere, soortgelijke projecten op stapel. Maar wat niet is kan nog komen. Uit ‘Passages’ vind ik bijvoorbeeld ‘Ernestine’ heel geschikt voor een artistieke tekenfilm, vooral vanwege het magisch-realistisch gehalte. Uit mijn nieuwe boek ‘Escapades’ vind ik ‘Victor’ een mooi verhaal voor verfilming.”

Onno, je was eerst acteur en inmiddels ook auteur. Wat heeft het schrijven in gang gezet?
“Ik heb altijd al veel geschreven: brieven, dagboeken, drie keer aan een roman begonnen maar dat telkens opzij geschoven wegens tijdsgebrek. Toen ben ik overgestapt naar het schrijven van kortverhalen. Minder tijdrovend met een sneller, uiteindelijk resultaat. Dat deed ik tussendoor als hobby.

Theater is iets wat je beleeft op het moment zelf. De vibe die in de zaal hangt voel je, dat heb je niet als je achteraf de foto’s of video bekijkt. Een beeldend kunstenaar heeft jaren later nog steeds zijn werk dat hij kan voelen, aanraken. Dus ik wilde een boek, mijn kortverhalen gebundeld. Een eenmalig iets dat ik thuis zou kunnen koesteren, bekijken, doorbladeren. Iets waarvan men 100 jaar later zou kunnen zeggen ‘wie was dat dat nou, ik google die naam even’. Ondertussen ben ik aan mijn vierde uitgave.”

Zijn er auteurs die jou inspireren en die je zelf graag leest?
“Ik heb altijd van de klassiekers gehouden en nog steeds. Ik ben nostalgisch van aard, romantisch ook diep van binnen. Ik heb de volledige reeks ‘Les Rougon-Macquart’ van Zola in het Frans verslonden. Nu schaf ik hem opnieuw aan in het Nederlands omdat ik het ook in mijn eigen taal wil lezen. Het Frans van Zola is weliswaar niet zo enorm moeilijk maar toch moet je af en toe wel eens stoppen om wat op te zoeken. Russische schrijvers, de passionele ZuidAmerikanen bevallen me eveneens. Federico Garcia Lorca is een Spaanse auteur die ik zeer graag lees, zijn poëzie en theater. Ik heb enkele stukken van hem geregisseerd en gelezen, schitterend … die passie. Maar ik wissel graag af met hedendaagse auteurs, Griet Op de Beeck, Tommy Wieringa, Erwin Mortier …”

Over de meeste acteurs vinden we van alles in de bladen en op social media. Over jouw privéleven is echter nauwelijks iets te vinden. Wil je iets vertellen over jouw thuissituatie?
Onno antwoordt dat zijn werk en privéleven zó in elkaar overvloeien dat er nauwelijks sprake is van een scheidslijn. Ook zijn social media accounts zijn een mengeling van beiden. Toch is dat niet wat ik bedoelde met mijn vraag en ik twijfel of hij mijn intentie niet begreep of liever niet teveel prijsgeeft. Ik doe nóg een poging, iets specifieker dit keer en mijn eerste vermoeden bleek gegrond. Tja, wij Nederlanders zijn wellicht wat nieuwsgieriger en directer dan onze zuiderburen..

Een partner heeft Onno niet; zijn ouders zijn nog wel allebei in leven en genieten nu, na een leven van hard werken, van hun welverdiende rust. Over zijn jeugd vertelt hij: “Tot mijn vijftiende was ik enig kind en wist niet beter dan dat mijn ouders veelal aan het werk waren. Ik was echter een kind dat zich uitstekend in zijn eentje kon vermaken, waarbij vooral mijn rijke fantasie mij gezelschap hield. Ik las graag en veel (Pietje Puk, Pippi Langkous en jawel…de strips van Suske en Wiske). Ik was van jongs af aan al bezig met het creëren van werelden, sferen … Ik keek ook heel graag naar televisie en dan vooral naar films, waar hoogstwaarschijnlijk mijn liefde voor het acteren uit voortgevloeid is. Dat alles heeft mij gevormd tot de man die ik nu ben. Als acteur én als auteur breng je tenslotte verhalen naar de mensen. Beide professies hebben te maken met je inleven in andere situaties, leefwerelden, personen, en dat dan op een zodanige manier vertalen dat de kijker of lezer je begrijpt/kan volgen.

Huisdieren heeft Onno momenteel niet. Hij zou dat wel willen, maar meent dat hij daar te uithuizig voor is. Nu, ten tijde van Corona, is de verleiding wel groot, maar die heeft hij tot nu toe weten te weerstaan. Op welk huisdier zou zijn keuze vallen als hij er wél voldoende tijd voor vrij zou kunnen maken, vraag ik hem. Onno hoeft daar niet lang over na te denken: “Een hond en dan bij voorkeur een teckel. Iedereen bij ons in de familie had een voorliefde voor dat ras. We hebben ze met lang, kort en ruw haar gehad. Op een gegeven moment had ik zelf twee ruwharige teckels, broer en zus: Ramses en Orphée. Ik weet nog goed dat ik de kennel bezocht waar nog twee pups van een nestje zaten. Je begrijpt het al, ik kon het niet over mijn hart verkrijgen om er eentje achter te laten, zo zielig. Geen moment spijt van gehad, het was een feest om die twee samen te zien ravotten, slapen, wandelen … Onafscheidelijk waren ze.

Maar, en dat is meteen een link naar mijn verhaal ‘Bruno’ in ‘Escapades’, ik heb een mooi ruim terras waar ik vogelvoer strooi en waar de vogels enthousiast op af komen. Daar kan ik van genieten. En mijn vele planten, mijn tuin in potten.”

Waar en wanneer schrijf je het liefst en in welke setting krijg je de meeste/beste ideeën voor je verhalen?
“Ideeën kunnen overal en om het even op welk moment komen. Dan neem ik vlug mijn smartphone en spreek het in. Ja, ik weet het, niet direct wat je verwacht van een romantische/nostalgische ziel. Ik heb tal van schriftjes en notebooks, maar die liggen meestal thuis. Ik schrijf het liefst in mijn eigen omgeving, thuis. Daar heb ik alles wat ik nodig heb, zoals een groot assortiment thee en koffie om mij gaande te houden. Ik heb geen vast schrijfmoment. Ik schrijf wel zo goed als iedere dag wanneer ik aan een verhaal bezig ben.

Als ik in een goede vibe zit, kan het gebeuren dat ik rond vier-vijf uur ’s morgens wakker word en in plaats van te woelen gewoon opsta en in de stilte van de ochtend begin te schrijven. Heerlijk! Vooral ’s winters als het nog donker is. Het kan echter ook omgekeerd, namelijk dat ik ’s avonds doorschrijf. Maar ‘normaal’ -van nine to five- komt ook voor hoor.

Kijk, als je single bent hoef je met niemand in huis rekening te houden. Dat vergemakkelijkt natuurlijk de hele situatie. Maar sowieso zou ik niet met een vast patroon kunnen werken, de flow moet er ook zijn.

Ik kan ook enorm geinspireerd raken door historische steden, daar heb je alles. Niet alleen het verleden maar ook het heden. Want ja, hoe nostalgisch ik ook ben, ik ben toch vooral iemand van deze tijd. Er waren vroeger zeker een aantal betere gewoontes, maar ik had toch geen covidpatiënt willen zijn ergens in 1800 in een groezelige buurt. Familiespullen, foto’s, herinneringen, een verblijf ergens … Dat alles werkt inspirerend en gecombineerd met mijn -niet al te geringe- fantasie kan dat zomaar leiden tot een nieuw kortverhaal.

Wanneer ik niet schrijf wil ik af en toe wel mensen om me heen, ik hoef ze niet echt aan te spreken, gewoon wandelen op de dijk van Oostende of door de winkelstraten volstaat. Even in de menigte vertoeven. Ook dat werkt inspirerend, de diversiteit, de kleuren, de geluiden.”

Het aantal liefhebbers van Onno’s bundels, neemt nog altijd toe en mijn laatste vraag is voor hen! Onno, is er een volgend boek in wording? En zo ja, wordt dat opnieuw een verhalenbundel of komt er ooit een roman van jouw hand?
“Er is zeker een volgend boek in wording, maar dit interview komt net te vroeg om er al iets over te onthullen. Een hete augustusdag lijkt me daar meer geschikt voor. Dat laatste gaat gepaard met een mysterieuze lach, die natúúrlijk mijn nieuwsgierigheid prikkelt en ik vraag naar meer, meer informatie! Ik krijg…een beetje:

“Ergens in november zal het verschijnen, geen bundel en ook geen roman. Nu moet ik echt wel stoppen met erover te vertellen of ik praat mezelf voorbij.” Natuurlijk open ik mijn mond alweer om tóch te proberen… Onno weet mij echter op onverschrokken, maar charmante wijze het zwijgen op te leggen. Lachend zegt hij: “Nee, je moet écht niet verder doorvragen.” Goed, ik zwijg, maar het valt mij niet gemakkelijk. Er zit niets anders op dan hem te houden aan die belofte aan een vervolggesprek op die warme augustusdag… Wel beantwoordt Onno mijn vraag of er ooit een roman komt:

“Moeilijke vraag die wel vaker gesteld wordt. Veel heeft te maken met het feit dat ik als acteur, tot de pandemie en bijbehorende lockdowns, een zeer wisselvallige agenda had. Wanneer ik schrijf wil ik door kunnen werken om iets af te maken en daar is het kortverhaal ideaal voor. En eigenlijk voel ik me wel goed in het genre van de korte verhalen, novelles. Een onderschat genre trouwens dat wel een remonte of comeback verdient. Ik vermoed dat mijn kracht ook daar ligt, in het scheppen van een micro-wereldje met alles erop en eraan.

Maar zeg nooit ‘nooit’. Zo had ik ook niet gedacht dat er zo snel een tweede verhalenbundel zou komen; de pandemie heeft daar anders over beslist. Plots had ik een zee van tijd en begon ik aan een nieuw verhaal, niet denkende dat de situatie zich zo lang zou voortslepen. Toen bleek dat het toch wat langer ging duren startte ik een tweede verhaal. Tot ik uiteindelijk door de meerdere golven en pieken in de besmettingen een nieuwe bundel had.

Maar nu is er licht aan het einde van de tunnel en zou ik graag die ‘stille periode’ willen inruilen voor wat toeren. Ik lees heel graag voor uit eigen werk, dat is dan wellicht ook weer de acteur in mij. Het praatje met de mensen … Dat wil ik inhalen. Mogelijk doe ik dan zelfs weer inspiratie op voor nieuwe verhalen”

Ik ben door mijn vragen heen. Wat was dit een uiterst plezierig gesprek. Ik bedank Onno hartelijk en neem afscheid met de woorden: ‘tot in augustus!’

Boek bestellen
Benieuwd geworden naar ‘Escapades’? Deze 127 pagina’s tellende hardcover is uitgegeven bij Ambilicious LLP onder ISBN-nummer: 9789493210547 en is te bestellen via alle reguliere kanalen en uw plaatselijke boekhandel.